معاون حزب رفاه جدید ترکیه معتقد است قدرت ایران و ترکیه سد محکمی در مقابل نفوذ اسرائیل در منطقه است و ناتو به طور زیر پوستی سعی می کند در بخش شرقی مدیترانه نفوذ کند.
خبرگزاری مهر، گروه بین الملل -آذر مهدوان: با نگاهی اجمالی به آخرین تحولات لیبی می‌توان دریافت شرایط جنگ داخلی این کشور به کام دولت وفاق ملی در حال دنبال شدن است و ژنرال «خلیفه حفتر» علی رغم حمایت برخی کشورها در حال عقب نشینی است. با توجه به اینکه ترکیه روابط نزدیکی با دولت «فائز سراج» دارد این شرایط را به عنوان پیروزی خود در لیبی و به خصوص سیاست خارجی اش ارزیابی می‌کند.
حالا موضوع لیبی فضای رسانه‌ای ترکیه را معطوف به خود کرده و موجب شده رویدادهای اخیر طرابلس را به عنوان دستاورد دولت اردوغان انعکاس دهند. از طرفی ترکیه در تلاش است تا علی رغم اختلاف نظرهایش با مسکو و واشنگتن روابط خود با این دو دولت تحت تأثیر این رویدادها قرار نگیرد. به طوری که شب گذشته اردوغان گفتگوی تلفنی با دونالد ترامپ داشته است. وی این گفتگو را به عنوان آغاز گر فصل جدید روابط آنکارا- واشنگتن عنوان کرده و از لزوم تماس تلفنی در روزهای آینده با ولادیمیر پوتین جهت حل مساله لیبی و سوریه خبر دهد.
در خصوص سیاست ترکیه در لیبی خبرنگار مهر گفتگویی با «دوغان بکین» سیاستمدار، نویسنده و معاون حزب رفاه جدید ترکیه ترتیب داده که در ادامه می‌خوانیم:
*ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی روابط خود را توسعه دادند. این موضوع با وجود مخالفت کشورهایی مانند عربستان، امارات، مصر انجام گرفته است. هدف ترکیه از این روابط با لیبی آن هم در شرایط جنگ در این کشور چیست؟
اسرائیل قصد حفاری گاز در قبرس جنوبی تحت چارچوب پروژه خط گازی دو هزار کیلومتری «ایست مد» (EastMed) و انتقال این انرژی به اروپا را دارد.
این وضعیت با «توافق نامه دریایی» که میان ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی امضا شده در تقابل است. یکی از اقدامات دیگری که می‌تواند ترکیه را از این بازی خارج کند «نقشه سویلا» است که هدف از آن نادیده گرفتن حضور ترکیه در مدیترانه است. انکار موجودیت ترکیه در دریای مدیترانه از منظر سیاسی و حقوقی امکان پذیر نیست.
ترکیه با امضای توافق دریایی با دولت قانونی لیبی در اصل وارد یک مرحله ضد حمله در مقابل اقدامات و حمایت مصر، امارات و عربستان سعودی از خلیفه حفتر شده است. زیرا همه این کشورها در تقلای براندازی دولت فائز سراج و اجرایی نشدن توافق ترکیه با طرابلس هستند.
خلیفه حفتر با پشتوانه سیاسی و مالی امارات، آمریکا، عربستان و در همراهی با روسیه سعی در برکناری دولت وفاق ملی را دارند.
اما در روزهای اخیر دولت فائز سراج موفقیت‌هایی به دست آورده است که نیاز است دولت‌های حامی خلیفه حفتر بار دیگر در سیاست خود در لیبی بازنگری داشته باشند.
*توافق ترکیه و لیبی در حوزه اکتشاف و استخراج انرژی در حوزه مدیترانه در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
در چارچوب توافق لیبی و ترکیه شرکت نفت ترکیه عملیات اکتشاف نفت را آغاز کرده است. این عملیات به نتیجه‌ای برسد و یا نرسد هنوز مشخص نیست اما فعلاً اقدامات لازم در حال انجام است.
*آیا تحولات لیبی و حمایت مسکو از خلیفه حفتر موجب تیرگی روابط روسیه و ترکیه نخواهد شد؟
نمی‌توانیم این مساله را با موضوع سوریه تفکیک کنیم. چنین شرایطی در سوریه نیز موجود است. در اصل پس از موضوع سوریه دومین اقدام ژئواستراتژیک روسیه در مدیترانه شرقی است که موجب می‌شود موجودیت سیاسی روسیه در لیبی نیز همانند یک پایگاه تداوم داشته باشد.
ما شاهد حضور مسکو در دوران معمر قذافی نیز بوده‌ایم. اقداماتی که همانند ایجاد پلی میان سوریه و لیبی است تا بتواند در مدیترانه شرقی صاحب نظر و تأثیر گذار باشد. احتمال دارد با توجه به دستاوردهای اخیر دولت فائز سراج روسیه این بار به سمت دولت طرابلس گرایش یابد.
اگر ترکیه و ایران به عنوان دو کشور قدرتمند در منطقه بیشتر در حل بحران سوریه و مانع مداخله برخی کشورهای خارجی مانند آمریکا همراه باشند موجب می‌شود این کشورها در امور لیبی نیز نتوانند دخالت کنند.
در خصوص مساله لیبی یک موضوع غیر قابل انکار وجود دارد و آن هم تلاش آهسته و زیر پوستی ناتو برای نفوذ در دریای مدیترانه شرقی است که این همگام با سیاست اسرائیل در این دریاست. اسرائیل سعی بر نفوذ بیشتر در این منطقه دارد.
در این میان عدم توجه به اجلاس دی هشت (گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه) که به پیشنهاد مرحوم نجم الدین اربکان تشکیل شده بود موجب شده است اینگونه تلاش‌های اسرائیل ادامه داشته باشد.
فکر نمی‌کنم مساله لیبی موجب رویارویی مسکو و آنکارا شود؛ زیرا چنین چیزی مراودات تجاری دو کشور، پروژه‌های مشترک گازی مانند ترک استریم و همکاریشان در دریای سیاه تحت تأثیر قرار خواهد داد.
*با نگاهی به رویدادهای اخیر در دریای مدیترانه و لیبی می‌توان دریافت که امارات، مصر، عربستان سعودی و حتی رژیم صهیونیستی در مقابل ترکیه ائتلاف تشکیل داده‌اند. ترکیه در مقابل این سیاست چه اقداماتی انجام خواهد داد؟
در این منطقه سه قدرت که از نظر جغرافیای سیاسی بااهمیت هستند، وجود دارد، این سه قدرت ایران، ترکیه و مصر است که هر سه کشور موقعیت‌های ژئواستراتژیک بسیار مهمی دارند. مثلاً ترکیه دو تنگه مهم بسفر و داردانل را دارد. کانال سوئز در مصر از هم موقعیت مهمی برخوردار است به طوری که بریتانیا در سال ۱۹۵۶ به خاطر شرایط این کانال نتوانست به قدرت امپراتوری خود ادامه دهد. همچنین خلیج فارس در ایران نیز به عنوان گذرگاه تجارت نفتی جهان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است که نیاز است با هم همراه باشند.
اینگونه ائتلاف‌ها در مقابل ترکیه صرفاً موجب قدرت یابی بیشتر اسرائیل و ادامه اشغال سرزمین فلسطین است. البته در این میان سیاست مصر در منطقه در حال نرم‌تر شدن است. ولی قدرت بیشتر ترکیه و ایران سد محکمی در مقابل سیاست اسرائیل در منطقه است.
دیدیم که آمریکا و اسرائیل بارها تلاش کردند که در میان ایران و ترکیه اختلافات مذهبی ایجاد کنند اما خوشبختانه دولت هر دو کشور خیلی هوشمندانه آن را خنثی کردند و حالا آمریکا سعی دارد با اعمال تحریم‌ها علیه تهران و آنکارا موقعیت خود را تقویت کند.
به همین دلیل تجارب تاریخی نشان داده است که بهترین ائتلاف از سرگیری دوباره اهداف اصلی اجلاس دی هشت است که به عنوان اعضای حزب رفاه جدید در این مسیر از هیچ تلاشی فروگذار نخواهیم بود.
*از نظر برخی کارشناسان تنها هدف ترکیه از این هزینه‌ها، بدست آوردن نفت و گاز مدیترانه است. نظر شما در این باره چیست؟
ما به عنوان حزب رفاه حامی یکپارپگی خاک لیبی هستیم. زیرا تجزیه شدن لیبی استقلال دیگر کشورها را نیز متضرر خواهد کرد. اصول سیاسی حزب رفاه حمایت از حقوق ترکیه در دریای مدیترانه در کنار حقوق بین المللی در کشورها است.
ما مخالف پایمال شدن حقوق کشورهای حوزه مدیترانه هستیم. معتقدیم که روابط ترکیه با لیبی همراه با نیات خیر باید باشد. ما خواهان صلح در سرزمین لیبی هستیم زیرا هر جنگ و درگیری در لیبی موجب خرسندی کشورهایی است که قدرت جهانی دارند. متأسفانه شاهد دست‌های پشت پرده برای جنگ‌های نیابتی در لیبی همانند سوریه هستیم.
*دیدگاه احزاب مخالف نسبت به حضور ترکیه در لیبی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
روابط دوجانبه طرابلس و آنکارا در چارچوب اعتماد و منافع متقابل دو کشور برای ما در اولویت است.
به عنوان کشور ترکیه بر خاک هیچ کشوری چشم طمع نداریم. ثبات در لیبی به معنای ثبات در ترکیه است. برای همین بار دیگر تاکید دارم اقداماتی همانند اجلاس دی هشت و به سرانجام رساندن اهداف این اجلاس ها موجب افزایش بیشتر قدرت منطقه
Konuya ilişkin Mehr Haber Ajansı’na değerlendirmede bulunan Yeniden Refah Partisi Genel Başkan Yardımcısı Doğan Bekin, “Libya ile varılan anlaşma gereği TPAO, petrol arama için ilk başvuruda bulunmuş olup, bu başvuru sonuçlanır sonuçlanmaz sismik araştırmaların başlayacağı yetkililer tarafından ifade edilmektedir” dedi.
Fakat Libya’daki olaylara bakıldığında akla gelen ilk soru şudur: Tarih boyunca inişli çıkışlı ilişkilere sahip olan Moskova ile Ankara fikir anlaşmazlığından dolayı Libya konusunda karşı karşıya gelmeleri mümkün mü?
Türkiye’nin yeni Libya politikasının Ankara-Moskova ilişkilerini nasıl etkileyeceğine ilişkin Yeniden Refah Partisi Genel Başkan Yardımcısı Doğan Bekin’e sorduk:
İşte Doğan Bekin’in Mehr’e verdiği yanıtlar:
1- Türkiye BAE, Suudi Arabistan ve Mısır’ın karşı olmasına rağmen Libya ile ilişkilerini güçlendirdi. Ankara’nın Trablus’un iç savaşıyla pençeleşmesine rağmen bu ilişkinin geliştirilmesinin asıl amacı nedir?
Doğu Akdeniz’den çıkarılacak olan İsrail, Mısır ve GKRK doğal gazının Avrupa Birliği’nin de maddi destekleriyle oluşturulan ve deniz altından döşenecek 2 bin km uzunluğundaki EastMed boru hattı projesiyle Avrupa’ya taşınması planlanmaktadır.
Bu durum Türkiye ile Libya arasında belirlenen deniz yetki alanıyla tamamen çakışmaktadır. Türkiye’yi oyun dışı bırakacak olan bir diğer adım ise Türkiye’ye dayatılmaya çalışılan ‘Sevilla Haritası’ olup bundan amaç Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki varlığını yok hükmünde saymak ve Türkiye’nin uluslararası hukuktan kaynaklanan haklarının görmezden gelinmesidir.
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki mevcudiyetinin yok sayılması zaten hukuki ve siyasi açıdan mümkün değildir.
Bunun üzerine Türkiye, Birleşmiş Milletler tarafından tanınan meşru Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti ile iki ülke arasındaki deniz yetki alanlarını öngören anlaşmayı imzalayarak karşı atağa geçmiş oldu.
Doğu Akdeniz’deki bu yeni gelişmeler üzerine harekete geçen BAE, Mısır ve Suudi Arabistan, General Halife Haftar’a büyük destek vererek Türkiye ile deniz yetki anlaşması imzalayan meşru Fayez el Sarraç hükümetini devirmeyi ve bu anlaşmayı iptal etmeyi amaçladılar.
ABD, BAE, Suudi Arabistan, Fransa ve Mısır’ın desteğini arkasına alarak Libya’da hâkimiyeti ele geçirmeye çalışan Libya Ulusal Ordusu Komutanı Halife Haftar, ABD’ye rağmen Rusya ile işbirliğine giderek Rusya’ya bağlı Özel Operasyon Güçleri ( Spetsnaz), Wagner Şirketi, Darfur’da adlarını duyuran Sudan Janjaweed Milis Güçleri ve Çad Milis Güçleri ile gücünü konsolide ederek Trablus’taki meşru hükümeti devirmek üzere büyük bir çaba içerisine girdi
Ancak son günlerde Saraç hükümetinin Batı Libya’da büyük başarı kazanması ister istemez General Halife Haftar’ı destekleyen ülkelerin planlarını yeniden gözden geçirmelerine neden oldu. Mısır’ın başkenti Kahire’de bir araya gelen Tobruk merkezli Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih , Libya Ulusal Ordusu Komutanı General Halife Haftar ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es Sisi tarafından Kahire Deklarasyonu’nun yayınlanması ve ateşkes çağrısı yapılması dikkat çekici olmuştur.
2- Türkiye ile Libya arasında gerçekleşen Doğu Akdeniz’deki sondaj ve arama faaliyetleri konusundaki anlaşma hangi aşamada?
Libya ile varılan anlaşma gereği TPAO, petrol arama için ilk başvuruda bulunmuş olup, bu başvuru sonuçlanır sonuçlanmaz sismik araştırmaların başlayacağı yetkililer tarafından ifade edilmektedir.
3- Bildiğiniz üzere Rusya Hafter güçlerini destekliyor. Peki, bu durum Moskova ile Ankara’yı karşı karşıya getirebilir mi?
Bilindiği üzere Libya sorununu Suriye sorunundan ayrı tutmak mümkün değildir. Rusya’nın Suriye’deki mevcudiyetini iyice konsolide etmesi sonucunda gözünü Doğu Akdeniz’e dikmesi ve jeostratejik durumunu kuvvetlendirmeye çalışması beklenen bir adım idi. Bunun için de aynen Suriye’de olduğu gibi iç sorunlarla ve iç savaşlarla boğuşan Libya’ya sonradan müdahil olarak oradan kazançlı çıkmaya ve kalıcı bir üs elde etmeye çalıştı.
Kadafi döneminde Libya’nın en büyüksilah tedarikçisi konumunda olan Rusya, bu pazarı kaybetmemek ve Suriye ile Libya arasında köprü oluşturarak Akdeniz’de söz sahibi olmayı yeğlemiştir. Sarraç Hükümetinin son kazanımları karşısında Rusya’nın politikasını yeniden gözden geçirmesi ve Trablu hükümetyle dirsek temasında olması söz konusu olabilir.
Suriye’de Arap Baharı çerçevesinde eğer ki İran ve Türkiye gibi bölgenin güçlü ülkeleri dış aktörlerin Suriye’ye müdahalesinden önce işbiriliği içerisine girip sorunları çözme yoluna girebilseydiler şu anda ABD ve Rusya’nın burada güçlü pozisyon alabilmeleri ve Libya konusunda önemli kazanımlar elde edebilmeleri söz konusu olamazdı. Libya konusunda asıl gözden kaçırılmaması gereken bir nokta da şudur: NATO’nun yavaş yavaş Doğu Akdeniz’de söz sahibi olmaya yönelik adımlar atması ileriye yönelik İsrail’in Doğu Akdeniz politikasıyla birebir örtüşmektedir. NATO nezdinde Doğu Akdeniz Diyalog Ülkelerinin başında yer alan İsrail, bu bölgeyi NATO adına kontrol altında tutmayı hedeflemektedir.
Burada D-8 organizasyonunun geri planda tutulması İslam coğrafyasındaki sorunların giderek içinden çıkılmaz bir durum haline gelmesini tetikleyen en önemli nedenlerin başında gelmektedir.
Libya’daki durumun Türkiye ile Rusya’yı karşı karşıya getirebileceğini düşünmüyoruz. Çünkü Rusya’nın Türkiye ile olan ekonomik ilişkileri, Karadeniz’deki statükonun korunması, doğalgaz sevkiyatı gibi karşılıklı ilişkilere sekte vurabilecek adımlardan uzak durması söz konusudur.
4- Doğu Akdeniz ve hatta Libya’daki gelişmelere bakılırsa BAE, Mısır ve Suudi Arabistan ile İsrail rejiminin Türkiye’ye karşı ittifak kurdukları görünüyor. Sizce Türkiye buna karşı ne yapacak?
Bu çoğrafyada üç saçayaklı bir güç mevcuttur. Bu güç, İran,Türkiye ve Mısır’dan oluşmaktadır. Her üç ülke de jeostratejik bakımından son derece önemli konumlara sahiptir. Örneğin Türkiye’de boğazlar stratejik öneme sahiptir. Keza Mısır’daki Suveyş Kanalı da son derece jeostratejik öneme sahiptir. Dikkat ederseniz güneşin üzerinde batmadığı Büyük Britanya, 1956 Suveyş Momentumu ile güç kaybına uğrayıp Dünya yönetişimini ABD’ye kaptırmıştır. İran Körezi de dünya petrol ticaretinin kilit noktasında yer almaktadır. Keza Yemen’deki Bab el Mandep te bunları tamamlayan cüzlerdendir.
Bu ve benzeri ittifaklar sadece İsrail’e güç vermeye ve Kudüs’teki işgalin daha da artmasına vesile olmaktadır. Burada Mısır istenilen kıvama getirilmiş bulunulmaktadır.
Burada Türkiye ve İran’ın güçlü olması İsrail’in yayılmacı yolitikasının önündeki en büyük bariyer niteliğindedir. ABD ve İsrail, Türkiye ile İran arasında mezhep kavgasını tetiklemeye çalıştı fakat çok şükür ki, her iki ülke de bu oyuna gelmedi. Şu anda Türkiye ve İran’ı ambargolar vs. ile dizginlemeye çalışmaktadırlar.
Bu ittifaklara karşı Türkiye’nin birliği öncelemezi ve tarihten gelen tecrübesiyle hareket etmesi kaçınılmazdır. Bu nedenle, D-8’in bir an önce kuruluş amacına uygun şekilde faaliyete sokulması şarttır. Biz Yeniden Refah Partisi olarak bunu her platformda dillendirmeye çalışıyoruz.
Özellikle Türkiye ve İran’ın politik olarak yakınlaşması bir çok oyunun bozulmasına vesile olacaktır. Rahmetli Erbakan Hocamızın bu konudaki tavsiye ve politikalrını çok önemsiyoruz.
5- Bazı uzmanlara göre Türkiye’nin Libya ile ilişkisi sadece Akdeniz’in petrol ve doğal gazını elde etmesidir. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Yeniden Refah Partisi olarak, Libya’nın toprak bütünlüğü ve istikrarından yanayız. Bölünmüş bir Libya, diğer ülkelere de istikrarsızlık nedeni olabilir. Biz Akdeniz’de Türkiye’nin haklarının korunmasını arzu ettiğimiz gibi, uluslararası hukuktan kaynaklı diğer devletlerin de haklarının korunması gerektiğine inanıyoruz, bu da parti politikamızın ana gayesidir. Bizler Akdeniz’de her türlü hak ihlallerine karşıyız. Türkiye’nin Libya ile olan ilişkileri de karşılıklı iyi niyet çerçevesinde olması gerekir düşüncesindeyiz. Bizler dost ve kardeş Libya’da bir an önce barış ve kardeşliğin tesis edilmesinden yanayız. Libya’da Müslüman kanının akması en çok küresel güçleri sevindirmektedir. Ne yazık ki, Suriye’de olduğu gibi, Libya’da da vekâlet(Proxy) savaşları ile Müslüman Müslümana kırdırılmaya çalışılıyor.
Akdeniz’in yeniden barış ve istikrarın ana merkezi olması en büyük temennimizdir. Bu coğrafyada kalıcı olan bizleriz. Onun için birbirimizin çıkarlarına ve haklarına azami ölçüde uymamız ve saygı göstermemiz gerekir düşüncesindeyiz.
6- Türkiye- Libya ilişkileri ile ilgili muhalefetin tutumu ne yönde?
Türkiye-Libya ilişkilerinde karşılıklı güvene dayalı, karşılıklı hak ve çıkarların korunmasından yana bir politika uygulanması en büyük önceliğimizdir. Türkiye olarak hiçbir ülkenin toprağında ve menfaatinde gözümüz bulunmamaktadır. Keza, diğer ülkelerin de aynı yaklaşım içerisinde olmaları en tabii beklentimizdir.
Libya’da sorunların çözümünün namlunun ucunda değil, huzur, istikrar ve barış içerisinde bir arada yaşamakla mümkün olabileceğini ifade etmek istiyoruz. Libya’nın istikrarı Türkiye’nin de istikrarıdır.
Burada çözümün adresi sömürgeci küresel güçler değil D-8 ülkeleri olması gerekmektedir. Bu nedenle bir kez daha ifade etmek isteriz ki, D-8’in güçlü olması, bölgenin de güçlü olmasını sağlayacaktır. Bu konuda Erbakan Hocamızın attığı adımları önemsediğimizi ifade etmek istiyoruz